1899-1948. Het begin. Herinneringen van JM de Bruin. (laatste versie 28-3-2021)
De herinneringen van J.M. de Bruin (door Dirk Broos aan ons ter hand gesteld), geeft ons een uniek beeld op het ontstaan van Philips Bedrijfsbeveiliging, van de eerste portier in 1899, via de portiersdienst, de Philipsbewakingsdienst, de Philips Politie naar de oprichting van de N.B.O.B in 1947. JM de Bruin had zijn informatie uit eerste hand, en heeft zelfs nog met personeelsleden gesproken die er bij de oprichting van Philips in 1891 bij waren. JM de Bruin ging met pensioen als Staflid van de Philips Beveiligingsdienst
Hr. de Bruin heeft in een vijftal korte herinneringen geschreven voor het orgaanblad van N.B.O.B. blad, en er zijn carriere en werk voor op papier gezet in 1972/1973. Als jullie het lezen, zie je dat het beveiligingswerk in die jaren niet over rozen ging en dat “men van boven” heel kort op de mensen zat.
De Philips Politie wordt ook gememoreerd, en door de uiteenzetting van Hr. de Bruin zal er veel helderheid hierover ontstaan, en veel wilde verhalen uit de wereld worden geholpen.
De scans zijn hier en daar een beetje scheef, maar ja……de informatie telt!
De vijf verhalen bevatten:
1 – Het ontstaan van ons Korps 1899-1916
Legenda hoofdstuk 1:
1891: Oprichting Philips
1896: Jan van Casteren komt met hond in dienst als nachtwaker.
1899: Jan Jansen als eerste portier in dienst
1909: Jan Karsemakers in dienst als nachtwaker. de nachtwaker(s) waren in burgerkleding en liepen met honden over de terreinen. Ze waren herkenbaar aan een pet met portier erop en hun ronde klok
1910: Hr. Geubel in dienst als eerste congiërge
1914: Willem van de Pas wordt hoofdportier van de portiers
1916: De tweede Philips fabriek wordt geopend op Strijp
1917: Jan Karsemakers wordt hoofd van de nachtwakers
1924: W. de Graaff wordt aangenomen bij Philips
1924-1927: W. de Graaff volgt een rechtenstudie op kosten van Philips
1927: W. de Graaff studeert af, en gaat verder als “Mr. De Graaff”. Hij reorganiseert de portiersdienst in een goed functionerende bewakingsdienst en wordt Hoofd van de Philips Bewakingsdienst tevens wordt hij inspecteur van de Gemeentepolitie van Eindhoven.
2- De evolutie van de beveiliging 1920 – 1930
Legenda hoofdstuk 2:
1896 – 1924: De portiersdienst bestond uit portiers en nachtwakers.
1910 – 1924: In deze periode werden veel werknemers uit binnen- en buitenland aangetrokken. Drank op de werkvloer was de oorzaak van vele vechtpartijen. De portiers/nachtwakers waren niet opgewassen tegen dit geweld.
1924: Er ontstond behoefte aan een politiële dienst. Hiervoor werd in 1924 W. de Graaff in dienst genomen. Hij kreeg de opdracht een bewakingsdienst op te zetten.
1924 – 1927: W. de Graaff trok jonge mensen met een politie diploma aan. De naam portiersdienst verdween en werd vervangen door bewakingsdienst.
1927: De bewakingsdienst werd in 1927 in het uniform gestoken. Het uniform was gelijk aan dat van de gemeente politie en het verschil waren de knopen. De politie had verchroomde knopen terwijl de bewaking vergulde knopen had. 1927: Inmiddels was W. de Graaff door het afronden van zijn juridische opleiding Mr. de Graaff geworden. 1930: Voor de orde, rust en veiligheid in de Philips wijken was er in 1930 een korps van drie veldwachters in Philips dienst.
3 – De beveiliging na de reorganisatie (door Mr. de Graaff)
Legenda hoofdstuk 3:
1931: De reorganisatie is voltooid, het korps is 50 personen groot.
1931: De bedrijfsleiding die tot dan toe het toezicht had op de portiers werd van hun taak ontheven. Het hoofd van de bewakingsdienst werd een jurist Mr. de Graaff.
1931: Werd er een rechercheafdeling gevormd bestaand uit 4 man. Voormalig hoofdportier nachtdienst Hr. Karsmakers werd chef van deze afdeling.
1931: Hoofdportier dagdienst Hr. van de Pas kan zich niet verenigen met de dienstopvatting van reorganisator Mr.de Graaff.
1931: De nieuwe hoofdportier dagdienst (hoofd bewaking) was de toen 47 jarige uit Amsterdam afkomstige Hr. Willem Dijs. Deze voerde met enige gelijkgestemden een waar schrikbewind waardoor de geest in het korps naar de bliksem werd geholpen.
1932: Op dat moment waren er 10 poorten die in de week overdag dubbel bezet waren. Iedere poort had ook nog de beschikking over 2 portiersjongens.
1932: Werkzaamheden controle op fabrieksregelement.
1932: Na een half jaar in dienst werd een bewakingsman beëdigd als onbezoldigd rijksveldwachter of als buitengewoon gemeente veldwachter. Bewapening bestond uit een revolver, gummiknuppel en een alarmfluit.
1932: Bij buitengewone zaken in Eindhoven werd de bewakingsman verplicht de gemeente politie te ondersteunen. Dit alles zonder betaling omdat deze diensten niet in Philips tijd plaatsvonden en de gemeente Eindhoven daarvoor ook niet betaalde. In deze tijd ontstond de naam Philips politie.
1933: Statiefoto voor gebouw SAQ aan de Kastanjelaan, zie hieronder
1934: Het ontstaan van de naam “Vaticaan” vanwege de machts-positie van het hoofd van dienst Hr. W. Dijs, die de geest van het korps naar de bliksem hielp
4 – De crisisjaren 1930 – 1940
Legenda hoofdstuk 4:
1930-1932. Ruim 10.000 man personeel werd ontslagen. Gevolg was leegstand in de Philipswijken waardoor er door de jeugd veel baldadigheid werd uitgehaald. Hierdoor ontstond er een extra taak voor de Philips bewaking, extra toezicht in deze wijken. Deze diensten werden niet betaald en werden buiten de normale werktijden uitgevoerd.
1933 Door ontslagen werknemers en anderen ontstond er een situatie waarbij er geplakt en geschilderd werd op muren en straten waarbij dit vooral ’s nachts plaatsvond. Gevolg hiervan was een extra taak door het surveilleren rondom de fabrieken.
1933 De meeste aangetrokken bewakingsmensen met politie-diploma hadden iets anders verwacht van de diensten. Niet betaalde extra diensten waardoor er gesolliciteerd werd bij politiekorpsen of andere beveiligingsdiensten. Dit zonder succes omdat bij navraag door politie bij de korpsleiding van Philips over de gedragingen van betrokkene werd er altijd gezegd : “ Een beste vent, een goeie portier, maar niet veel waard als politieman”. Bij een sollicitatie bij ander beveiligingsdienst werd er gezegd: “ Een beste vent, een goeie politieman, maar niet veel waard als portier”.
1934 Invoer van het legitimatiebewijs voor iedere Philips werknemer
1936 Invoer van een nieuw uniform voor de Philips bewakingsdienst, de broek werd vervangen door een rijbroek met beenkappen en de jas door een “eenrijer” (een rij knopen in plaats van 2 rijen)
1936 De Philips bewakingsdienst krijgt de eerste vergunning vanuit de overheid, VERGUNNING BD 1. Deze vergunning werd door Hr. v.d. Muuren, directielid van Philips Vastgoed Beheer en Diensten in 2001 opgezegd. ( Zie voor de gevolgen het hoofdstuk historische tijdlijn)
Onbezoldigd veldwachter van Eindhoven in dienst van Philips per 1931; 1 W. Beek 16 H. Kroontje 4 H. Pel 17 R. Boven 5 W. Pinxt 18 H. v. Keeken 6 Jongetjes 19 J.G.J Schoppert 26 J. Verhoeven 28 A. Snoek 33 H. Lieffers 29 R. Jager 35 JM de Bruin 32 A. Riezebos 37 W. Wester 39 J. v.d.Hoef 41 W. v.d. Kerken 45 G. de Graaf 47 A. Kelderman 46 W. Laan Buiten dat had Philips 3 Politieagenten (veldwachters) in dienst voor alleen Philipsdorp. Zij draaiden geen bewakingsdiensten of portiersdiensten op complexen, maar hadden alleen Politietaken voor Philipsdorp (eigendom van….Philips). de derde Politieagent J. Boer, ontbreekt op de foto, evenals enkele oudgedienden die in de afvloeiingsregeling zaten. Ook moesten de onbezoldigde Philips veldwachters Politiediensten in Eindhoven, en in hun vrije tijd draaien, ter ondersteuning van de Gemeentepolite Eindhoven. Dit zonder betaald te worden, immers ze waren onbezoldigd, Philips betaalde al hun salaris…
5 – Beveiliging in de oorlogsjaren en de oprichting van een vakbond (N.B.O.B.) op 10 december 1947
Legenda hoofdstuk 5:
1936-1939: In de jaren voor 1940 was 80% van de Philips beveiligers aangesloten bij Nederlandse politiebond ANPB.Gezien de sfeer bij de korpsleiding van Philips durfde men zich niet tot het Hoofdbestuur ANPB te wenden.
1937 Een groepsfoto van de Gemeentepolitie Eindhoven werd gemaakt. Er staan 7 leden van de Philips Politie op.
1939 Er werden pogingen ondernomen om tot meer samenhang te komen maar ook om niet direct als “rebel” te worden aangemerkt door de korpsleiding. Om alle grieven kenbaar te maken bij het hoofdbestuur ANPB werd een interne bespreking gehouden waarbij met name het bureaupersoneel, Recherche en Hoofdportiers buitenspel werden gezet. In deze bespreking werd besloten het hoofdbestuur ANPB te benaderen.
1939 Het hoofdbestuur ANPB besluit een vergadering te beleggen met alle Philips leden. Dit gaf bij de korpsleiding veel deining.
1939 Deze vergadering werd voor de korpsleiding bijgewoond door het hoofd van de Philips recherche. Na vertrek uit deze vergadering door “spion” (hoofd recherche) kon men vrijuit praten.
1940 Door het hoofdbestuur ANPB werd besloten tot het opzetten van een separate afdeling voor Philips.
1940 In april 1940 kwam de afdeling Philips politie, van de Nederlandse politiebond ANPB, tot stand.
1940 Reactie van de korpsleiding van Philips was om tot intrekking over te gaan van de aanstelling onbezoldigd opsporings ambtenaar”.
1940 Na interventie van de voorzitter van het hoofdbestuur ANPB en overleg met procureur generaal in Den Bosch werd dit teruggedraaid.
1940 Het bestuur van de afdeling Philips politie ANPB nam contact op afdeling sociale zaken van Philips waar men totaal onkundig was van situatie was van de organisatie/slechte sfeer bij het korps.
1940 Het resultaat van dit overleg was de invoering van een 48 urige werkweek en er werd een “kern”(OR) ingesteld voor de beveiligers.
1943 Statiefoto beveiliging 1943 bij gebouw SAQ
1945 Door nieuwe statuten van de Nederlandse politiebond ANBP werd het onmogelijk voor beveilgers lid te blijven van de bond.
1946 Gezien het belang van een vakbond werd er besloten een 120-tal bedrijven met een eigen beveiligingsdienst aan te schrijven om tot een vakbond te komen.
1947 Uiteindelijk doen 70 bedrijven mee om tot een vakbond te komen. Op 10 december 1947 gaat de vakbond NBOB van start.
